Uğur Böceği

“Böcek” kelimesi birçok insanda korkutucu duygular uyandırır. Bu genellemenin dışında kalan yegâne böcekler “uğur böcekleri”dir. Adını duyduğumuzda veya kendini gördüğümüzde parlak kırmızılığı gözlerimizi parıldatır. Oysaki uğur böceklerinin kırmızılığı doğada zehirli besinleri çağrıştırdığından düşmanların uzak durmasına neden olur.

Uğur böceklerinin parlak renkleri kuşlardan korunmalarını sağlar. Saldırıya uğradıklarında altı tane olan bacaklarını karınlarına çekerek ölü taklidi yaptıkları gibi; savunma amaçladıklarında kötü bir tada sahip olan sarımsı damlacıklarını salgılarlar. Uğur böceklerinin parlak kırmızı renkleri ile kötü tadı arasındaki ilişkiyi kurmayı başarabilen kuşlar bu böceği rahat bırakırlar. Geliştirdikleri bu savunma mekanizması parlak kırmızı rengin adaptasyonuna neden olmuştur.

Kınkanatlılar içinde yer alan uğur böceklerinin ülkemizde; Coccinella septumpunctata, Adalia bipunctata ve Coccinella quinquepunctata türleri oldukca yaygındır. Kanat renkleri genellikle kırmızı üstüne siyah benekli(puantiyeli) olabileceği gibi; bazen siyah üstünde kırmızı puantiyeli olabilirler. Beneklerinin sayısı ikiden başlayarak yirmi ikiye kadar çıkabilir. Bu benzersiz zarafetlerinden ötürü Türkçemizde “gelin hanım böceği” olarak ta anılan uğur böcekleri; İngilizcede “lady hug” olarak isimlendirilir.

Adından mıdır? Şeklinden midir? Renginden midir? Sanırım tümünden ötürü: Uğurböceği dendi mi yüzümüzün aldığı ifade gülümsemedir. Adının kökeni konusunda rivayet edilir ki Uğur böceklerinin bitkileri zararlı ve parazit olan başka böcekle beslendiğin ötürü çiftçiler bu böceğin uğruna inanmışlar Uğur böceği demişler. Bu böcek adına özgü bereketi dolayısıyla uğuru ve şansı getirmiş ürün yüklü tarlalara..

Uğur böcekleri bahçe bitkileri üstünde de yaşayabilirler, predatör olarak zararlı böceklerin yok edilmesinde kullanılırlar. Bu faydalı böcek ihtiyaç duyulan yerlere insan eliyle de taşınırlar.

 

Uğur böceklerindeki başkalaşımın satır başlarına deyinecek olursak:

Uğurböcekleri yapraklara yığınlar halinde sarı yumurtalar bırakır. Larvalar yumurtadan çıktıklarında çok hareketlidir. Genellikle gri ya da morumsu olan bu larvaların üstünde uçuk benekleri bulunur. Yaklaşık 1 ay içinde her larva bir yaprağa tutunarak pupa evresine girer. Erişkin böcekler kışın genellikle büyük gruplar halinde kış uykusuna yatarlar

Frans Kafka’nın ezber bozan kitabı ‘’Değişim’’de bir insanın bir böceğe başkalaşımından söz edilir. Bu böcekler birçok kimsenin algıladığı hamam böceğidir. Oysa kitabı okurken kafamda canlandırdığım böcek gerçek bir uğur böceğiydi. Fakat yine ezber bozacak şekillerde; maviş bombeli bir zeminde beyaz benekli… O böcek uğur böceği değildi. Herkesin tiksindiği öldürmeye uğraştığı bir böcekti. Oysa kendi düşsel betimlemelerimle onu bir uğur böceği gibi görüyordum. Belki de bunun sebebi uğur böceğinin bana çocukluğu saflığı hatırlatmasıydı. Bu yüzden hep usumun en naif köşesinde uğur böceğine duyduğum gülümseme, bütün böceklerde onları anımsamamı, onları aramamı sağlıyordu.

Ne mutlu, onlar kuşlar kadar özgür, masum… Çocukluğumuz kadar saf… Asla uğur böcekleri kadar temiz olmayı başaramayacak olan bizleri avutmak adına bir tekerleme: “Uç uç böceğim, annen sana terlik papuç alacak! Çabalarının nafile olduğunu bile bile mutlu olmayı denemeye devam ettiğin sürece güzel günler hep senin olacak …”